Doživljaj školske klime učenika u većinskim, manjinskim i mješovitim školama

Pavin Ivanec, T., Čorkalo Biruški, D., Tomašić Humer, J., Jelić, M., Pehar. L. i Rebernjak, B.

Doživljaj škole kao okruženja u kojem se učenici osjećaju prihvaćeno važan je za različite aspekte socijalizacije djece i mladih te za razvoj međusobnog uvaža-vanja. Etnička homogenost, odnosno heterogenost, može biti jedan od faktora povezanih s percepcijom školske klime, stoga je u kontekstu ovog rada naglasak stavljen na ispitivanje učeničke percepcije školske klime u većinskim (nastava se odvija na hrvatskom jeziku), manjinskim (nastava se odvija na manjinskom jeziku) i mješovitim (nastava se odvija ili na hrvatskom ili na manjinskom jeziku) osnovnim i srednjim školama. U radu su prikazani rezultati istraživanja provedenog u četiri višeetnička konteksta u Hrvatskoj u kojima pripadnici nacionalnih manjina prakticiraju osnovnoškolsko i srednjoškolsko obrazovanje na manjinskom jeziku – češkom (Daruvar i okolica), mađarskom (Osijek i Baranja), srpskom (Vukovar i okolica) i talijanskom jeziku (Istra). Obrazovanje na manjinskom jeziku se, ovisno o kontekstu, prakticira ili u manjinskim ili mješovitim školama koje su i bile uključene u istraživanje, a osim njih, u istraživanje su uključene i usporedne većinske škole. Ispitani aspekti školske klime uključivali su učeničku percepciju osjećaja sigurnosti, kvalitete odnosa učenika i nastavnika, međuetničkih sukoba te kulturne socijalizacije, a korišteni podaci dobiveni su od N=1568 učenika prosječne dobi M=15.44 godine. Rezultati pokazuju da postoje razlike u percepciji školske klime s obzirom na to radi li se o manjinskim, mješovitim ili većinskim školama te radi li se o osnovnim ili srednjim školama. Kada je riječ o osjećaju sigurnosti, učenici se manjinskih škola općenito osjećaju sigurnije od učenika mješovitih i većinskih škola, a sigurnije se osjećaju i učenici srednjih škola u odnosu na one u osnovnima. Također, procjena osjećaja sigurnosti u manjinskim i mješovitim školama raste u srednjoj školi u odnosu na osnovnu, dok u većinskim školama taj trend nije zamijećen. Nadalje, nema razlike u percepciji kvalitete odnosa između učenika većinskih, manjinskih i mješovitih škola, a odnose općenito doživljavaju boljima učenici osnovnih škola. Kada je riječ o međuetničkim sukobima, rezultati pokazuju da učenici iz mješovitih škola procjenjuju da u školi ima više međuetničkih sukoba, nego što to procjenjuju učenici manjinskih i većinskih škola. Osim toga u mješovitim školama vidljiv je trend porasta međuetničkih sukoba u srednjoj u odnosu na osnovnu školu, dok taj trend u većinskim i manjinskim školama nije prisutan. Na kraju, učenici osnovnih škola procjenjuju da je u školi kulturna socijalizacija prisutnija nego što to procjenjuju srednjoškolci, a učenici manjinskih škola razinu kulturne socijalizacije procjenjuju manje prisutnom nego učenici većinskih i mješovitih škola.

Ključne riječi: školska klima, višeetničke zajednice, većinske škole, manjinske škole, mješovite škole